આરોગ્યપ્રદ રસોઈ તકનીકો જે દરેકને ખબર હોવી જોઇએ

આરોગ્યપ્રદ અને પોષકતત્વોથી ભરપૂર કાચા ખોરાક ઝડપથી બિન-આરોગ્યપ્રદ શ્રેણીમાં પરિણમી શકે છે જો તેઓ એક રાંધણ તકનીક દ્વારા મૂકવામાં આવે છે જે તેમના પોષક તત્ત્વોનો નાશ કરે છે. આ આર્ટિકલ તમને રાંધવાની શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિઓ શોધવામાં મદદ કરશે જેથી તમે જે ઇરાદો ધરાવો છો તેનો સૌથી વધુ લાભ મેળવવાની ખાતરી કરી શકો. વિવિધ પ્રકારની રસોઈ પદ્ધતિઓ શીખવા ઉપરાંત, આપણે સંયોજન રસોઈ પદ્ધતિઓમાં પણ ઊંડાણપૂર્વક અભ્યાસ કરીશું. 

પરિચય

રસોઈ એ પ્રક્રિયા કરવાની તકનીક છે જેના દ્વારા કાચા ખોરાકને ખાદ્ય અને માનવ વપરાશ માટે યોગ્ય બનાવવામાં આવે છે. રાંધવાની તકનીકોમાં પૂર્વ-તૈયારી અને સંયોજન ઘટકો શામેલ હોઈ શકે છે જે મોટાભાગે ગરમીના સંપર્કમાં આવે છે, આમ અંતિમ ઉત્પાદનના સ્વાદ, રચના અને સુગંધમાં ફેરફાર લાવે છે.

જો કે, વિવિધ રાંધવાની પદ્ધતિઓ છે, જેમાંથી કેટલાક પોષક તત્ત્વોને વધુ સારી રીતે જાળવી રાખવામાં અને તેમના નુકસાનને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. આ આર્ટિકલ રસોઈ શૈલીઓમાં વિવિધતાની અને પોષણના દૃષ્ટિકોણથી કયું શ્રેષ્ઠ છે તેની સમજ છે.

કેવી રીતે રાંધવાની શૈલી તમારા ખોરાક પર અસર કરે છે?

• તૈયારી દરમિયાન ઉપયોગમાં લેવાતી રાંધવાની પદ્ધતિઓના પ્રકારો પર આધારિત તંદુરસ્ત પોષક તત્ત્વોની ઉપલબ્ધતા વધારવા માટે અસંખ્ય રીતો છે.
• તાપમાનમાં ફેરફાર લાવીને, કોઈ વ્યક્તિ ખોરાકના સ્વાદ, રચના અને દેખાવમાં ફેરફાર કરી શકે છે. રસોઈ દરમિયાન ઉપયોગમાં લેવાતી પ્રોસેસિંગ પદ્ધતિ પણ આ પરિમાણને અસર કરી શકે છે, યોગ્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાતા છરીના દબાણથી તે કદ સુધી કે જેના પર શાકભાજી કાપવામાં આવે છે.
• જ્યારે મોટાભાગના વનસ્પતિ ખોરાક જેમ કે શાકભાજી અને કઠોળ પોષક તત્ત્વોનો એક મહત્વપૂર્ણ સ્રોત છે, તેમાં ઓક્ઝાલેટ્સ અને ફાયટેટ્સ જેવા ચોક્કસ વિરોધી પોષક પરિબળો પણ ઉપલ્ભધ હોય છે. ઝેરને રોકવા માટે આ પદાર્થોને ઘટાડવા અથવા દૂર કરવાની જરૂર છે. આ યોગ્ય રસોઈ શૈલીના ઉપયોગ દ્વારા પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.
• ખોરાકને રાંધવાની પદ્ધતિ પણ ખોરાકની પાચનક્ષમતાને પ્રભાવિત કરવા માટે અને તેને ગ્રાહક માટે ખાવા યોગ્ય બનાવવા માટે જવાબદાર છે.
• વિટામિનને ઉદાહરણ તરીકે ધ્યાનમાં લેતા, મોટાભાગની શાકભાજી માટે, તેલમાં તળવાની રસોઈ પદ્ધતિની સરખામણીમાં, તંદુરસ્ત રસોઈ પદ્ધતિઓમાં વિટામિનની જાળવણી માટે ગરમ માધ્યમ તરીકે પાણી અથવા વરાળનો ઉપયોગ શામેલ છે.

વિવિધ રસોઈ પદ્ધતિઓ

રસોઈ પદ્ધતિઓ જેમને ભેજ-ગરમી અથવા શુષ્ક-ગરમી પદ્ધતિઓમાં વિભાજિત કરી શકાય છે. પૂર્વ રાંધણ માધ્યમ તરીકે પાણીનો ઉપયોગ કરે છે, જ્યારે બાદમાં ખોરાકને રાંધવા માટે ફેટ અથવા તેલનો ઉપયોગ કરે છે. ત્રીજા પ્રકારની સંયોજન રસોઈ પદ્ધતિ છે જે શુષ્ક ગરમી અને ભેજવાળી ગરમી તકનીકોનો ઉપયોગ કરે છે.

A) ભેજ-ગરમી પકવવાની પદ્ધતિઓ:

1. બોઇલિંગ: રસોઈ પદ્ધતિઓના વિવિધ પ્રકારોની સૂચિ કરતી વખતે, બોઇલિંગ એ ખોરાક તૈયાર કરવા માટે રસોડામાં કેવી રીતે સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાય છે તે ધ્યાનમાં લેવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ રસોઈ પદ્ધતિ છે. બોઈલ કરવાથી ચરબી પર નોંધપાત્ર અસર થતી નથી, પરંતુ તે પ્રોટીન અને ખાંડને તોડી શકે છે. બોઈલીગ પ્રક્રિયા દરમિયાન, પાણી-દ્રાવ્ય વિટામિન જેમ કે B કોમ્પ્લેક્સ વિટામિન અને વિટામિન C ગુમાવી શકાય છે. ખોરાકનો સ્વાદ અને પોષક તત્ત્વોની જાળવણી પણ ઉકાળવાના સમય સાથે નજીકથી સંબંધિત છે અને તે જોવામાં આવે છે કે વિટામિન C, વિટામિન B 2, β-કેરોટિન, કુલ ફલેવોનોઈડ્સ, આયર્ન અને ઝીંક ધીમે ધીમે રસોઈના સમયના વધારા સાથે ઘટે છે. તેથી, ખોરાક બોઈલ કરતી વખતે રસોઈના સમયનું નિરીક્ષણ કરવું જરૂરી છે.
2. સ્ટીમિંગ: આ રાંધવાની પદ્ધતિઓના પ્રકારો પૈકી એક છે જે મુખ્યત્વે ગરમીને સ્થાનાંતરિત કરવા માટે પાણીની વરાળ પર આધાર રાખે છે. અહીં, સ્ટોવટોપ પર ઢાંકેલા વાસણમાં ઉકળતા પાણીની ઉપર બાસ્કેટમાં ખોરાક લટકાવવામાં આવે છે. પાણીની વરાળનું ઉચ્ચ દબાણ ખોરાકમાં મજબૂત રીતે પ્રવેશ કરી શકે છે; કાચા ઘટકોને ઝડપથી રાંધવા પણ ખોરાકની અખંડિતતા જાળવી રાખે છે અને પોષક તત્ત્વોની ખોટ ઘટાડે છે. વરાળ અકાર્બનિક મીઠું અને ખનિજોના નાશ થવામાં રક્ષણ કરી શકે છે. આમ, સ્ટીમિંગને પણ શ્રેષ્ઠ રસોઈ પદ્ધતિ ગણી શકાય. 
3. પ્રેસર કુકીંગ: ઉચ્ચ દબાણ હેઠળ ખોરાકને રાંધવાથી સુક્ષ્મસજીવો નાશ અથવા નિષ્ક્રિય થઈ શકે છે અને પોષક તત્ત્વોનું સંરક્ષણ કરતી વખતે, ખોરાકના ફ્લેવર અને સ્વાદને સુધારવા માટે કાચા માલમાં ફેરફાર કરી શકે છે. ઉચ્ચ-દબાણવાળી રસોઈને ઉચ્ચ ગરમીની જરૂર પડતી નથી, તેથી તે વિટામિન અને આવશ્યક બાયોએક્ટિવ પિગમેન્ટ પર ઓછી અસર કરે છે.
4. માઇક્રોવેવ રસોઈ: આ રાંધવાની પદ્ધતિમાં, ખોરાકને રાંધવા માટે ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઊર્જાયુક્ત ગરમીમાં રૂપાંતરિત થાય છે. આ રસોઈ શૈલી કાર્યક્ષમ, પ્રદૂષણ મુક્ત હોવાનું માનવામાં આવે છે, અને ખોરાકમાં પાણી-દ્રાવ્ય વિટામિનને વધુ સારી રીતે સાચવી શકે છે. જ્યારે બોઇલિંગની સરખામણીમાં, માઇક્રોવેવિંગ આરોગ્યપ્રદ રાંધવાની પદ્ધતિઓ પૈકી એક છે અને મશરૂમ્સ જેવા શાકભાજીની એન્ટીઑકિસડન્ટ ક્ષમતાને નુકસાન ઘટાડી શકે છે. ઉપરાંત, માઇક્રોવેવિંગ વિટામિન Cની સામગ્રી પર ઓછી અસર કરે છે અને તેને સ્પિનચ, ગાજર, મીઠી બટાકા અને બ્રોકોલી માટે અસરકારક રીતે સાચવી શકે છે.

B) ડ્રાય-હિટ રસોઈ પદ્ધતિ:

1. ફ્રાયિંગ: આ પદ્ધતિ ખોરાક રસોઇ કરવા માટે ગરમ બર્નર પર શ્કિલેટt માં ગરમ તેલના ઉપયોગની મંજૂરી આપે છે. અહીં, ભેજ બાષ્પીભવન થાય છે કારણ કે ખોરાકની સપાટીનું તાપમાન વધે છે, પરિણામે ક્રન્ચી ટેક્સ્ચરની રચના થાય છે. ફ્રાયિંગ ખોરાકમાં હાનિકારક સુક્ષ્મસજીવો નાશ અને શેલ્ફલાઇફ વધારો કરી શકે છે, પરંતુ આ રસોઈ તકનીક પોષક તત્વો પર ખરાબ અસર કરી શકે છે. ઉપરાંત, ફ્રાયિંગની પ્રક્રિયામાં, જો તાપમાન ખૂબ ઊંચું હોય, તો તે પ્રોટીનની સામગ્રીને ઘટાડવામાં પરિણમી શકે છે, અને વિટામિન A અને વિટામિન E જેવા કેરોટીનોઇડ્સ અને ચરબી-દ્રાવ્ય વિટામિન્સનો નાશ કરી શકે છે. ચરબી માધ્યમના ઉપયોગને કારણે, પરિણામી ઉત્પાદન પણ કેલરીથી ભરપૂર અને પાચન માટે મુશ્કેલ હશે. 
2. સ્ટિર-ફ્રાય: ખોરાક રાંધવાની આ પદ્ધતિમાં ઘટકો પાતળા સ્ટ્રીપ્સ અથવા બ્લોક્સમાં કાપીને ગરમ તેલ સાથે પોટમાં મૂકવામાં આવે છે. કાપેલા ટુકડાઓનું કદ અને રસોઈનો સમય પોષક તત્વોને અસર કરી શકે છે. લાંબા સમય સુધી રાંધવાથી ખોરાકમાં પોષક તત્ત્વોનો ભારે નાશ થઈ શકે છે, તેથી ખોરાકની તાજગી અને રંગને જાળવવા અને પોષકતત્વોનો વ્યય ઘટાડવા માટે ઉચ્ચ-તાપમાનનો ઉપયોગ કરીને ઝડપથી સ્ટિર-ફ્રાય કરવું શ્રેષ્ઠ છે. આ મોં માં પાણી લાવે એવા કોબી સ્ટિર ફ્રાય રેસીપી આજે જ અજમાવો. 

નિષ્કર્ષ

ખોરાક રાંધવો એ એક વિસ્તૃત પ્રક્રિયા છે, પરંતુ સંવેદનાત્મક વિશેષતાઓને વધારવાની સાથે, રસોઈની પદ્ધતિ અપનાવવી પણ જરૂરી છે જે અંતિમ ઉત્પાદનને ઉચ્ચ સ્તરના પોષક તત્વો જાળવી રાખવામાં મદદ કરે છે. ઉપરના આર્ટિકલમાંથી, તે સ્પષ્ટ થાય છે કે સ્ટીમિંગ અને માઇક્રોવેવિંગ એ ખોરાકને રાંધવાની કેટલીક શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિઓ છે કારણ કે તેઓ પોષકતત્વોના નુકશાનને ઘટાડે છે, પીરસવામાં આવેલા પ્લેટરમાં પોષકતત્વોની ખાતરી કરે છે.